Nieuwe Demerbocht feestelijk ingevaren

Vlaams minister van Openbare Werken Ben Weyts en Vlaams minister van Natuur Koen Van den Heuvel hebben op 25 april in een kano een nieuwe Demerbocht ingevaren tussen Diest en Scherpenheuvel-Zichem. Het is de eerste van tientallen afgesneden meanders die opnieuw worden aangesloten om overstromingsgevaar en verdroging tegen te gaan.

De hele omgeving van de Demer wordt meteen ook heel wat aangenamer voor mens en dier. De Demer werd enkele decennia geleden rechter getrokken door meanders af te sluiten, waardoor de
rivier minder ruimte kreeg om te stromen en het overstromingsgevaar toenam. Binnen het Sigmaproject Demervallei worden tientallen afgesneden bochten tussen Diest en Werchter opnieuw aangesloten op de rivier. Deze eerste heraansluiting gebeurt binnen het Life-Belini project.

Door het heraansluiten van oude meanders ontstaat er extra stroomruimte en kunnen hoge waterpeilen op de Demer beter opgevangen worden. Meteen ontstaat ook een afwisselender landschap. De omliggende oevers van de eerste meander in Vinkenberg worden over een afstand van 500 meter ingericht op een natuurlijke manier.

De Vlaamse Regering heeft het landinrichtingsplan IJsevallei op 22 februari goedgekeurd. Daardoor zijn de Vlaamse Landmaatschappij (VLM), de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), het Agentschap Natuur en Bos (ANB), het Regionaal Landschap en de lokale besturen kunnen starten met de werken aan een betere natuurlijke verbinding tussen het Meerdaalwoud en Zoniënwoud. Het plan wordt ook mee gesubsidieerd binnen Europese project LIFE Belini.

foto VLM

De IJse stroomt in de sterk onder druk staande Vlaamse Rand. Ze is een zijrivier van de Dijle en ontspringt in het Zoniënwoud in Hoeilaart en loopt verder via Overijse. Met het plan wordt de IJsevallei kwalitatief ontwikkeld en wordt de open ruimte in de Rand verder versterkt. De werken worden opgedeeld in negen actiegebieden en komen de volgende jaren ten goede van lokale landbouwers, bewoners en bezoekers. Dankzij de natuurmaatregelen zullen ook de lucht- en waterkwaliteit erop vooruit gaan.

Minister van Leefmilieu Koen Van den Heuvel: “Open ruimte in de Vlaamse Rand is een schaars goed, dus zoeken we steeds naar kansen om die ruimte kwalitatief in te richten. Door middel van het landinrichtingsplan IJsevallei investeert Vlaanderen meer dan 3 miljoen euro in groen dat toegankelijk is voor iedereen. Daarbij hebben we aandacht voor de verdere duurzame ontwikkeling van de aanwezige landbouw.” 

Op 14 januari startte De Vlaamse Waterweg in Vinkenberg met de werken om de  meander van de Demer opnieuw aan te sluiten. Eerst wordt het terrein wordt vrijgemaakt (bomen kappen en afval verwijderen). Daarna kan de oude meander tot op de bedding uitgegraven worden en komt er ruimte vrij om Demer en meander via doorsteken terug met elkaar te verbinden. De werken gebeuren met steun van het Europese project Belini.

De oevers van de meander in Vinkenberg richt de Vlaamse Waterweg op een natuurlijke manier in. Voor de oever wordt een ‘schor’ of ‘vooroever’ opgewerpt, wat de oever en dijk beschermt tegen het stijgende water. Rond de meander wordt een nieuwe dienstweg aangelegd en rond de laagst gelegen woningen in de buurt een veiligheidsdijkje.

Betere en veiligere natuur

Het project maakt de omgeving niet alleen veiliger, maar ook aangenamer voor mens en dier. Zo zal de Demervallei opnieuw verkend kunnen worden per kajak of kano en zullen zeldzame diersoorten zich er veel sneller thuis voelen, zoals de zwarte ooievaar, ijsvogel, grote modderkruiper, bittervoorn en bevers.

Na de werken worden de aangesloten Demermeanders drie jaar intensief gemonitord. Het is een proefproject voor de tientallen meanders die op andere plekken in de Demervallei aangesloten zullen worden. Het zal inzichten opleveren over de waterhuishouding, de ecologie en de wijze waarop meanders van vorm veranderen door de schurende werking van water in de nieuwe rivierbochten (door erosie en sedimentatie).

Meer info

Op 16 oktober 2018 is de eerste van drie workshops gehouden over het thema afwijkingen in de kaderrichtlijn Water. Wanneer gebruiken we Artikel 4.7 vanwege een sterke morfologische verandering van het waterlichaam ?

Meer dan 30 deelnemers, verdeeld over de drie gewesten en verschillende belangengroepen (waterbeheerders, Natuurpunt en enkele studiebureaus) participeerden in de discussie. De vergadering werd georganiseerd bij Leefmilieu Brussel en gemodereerd door experten van de Vlaamse Milieumaatschappij, Leefmilieu Brussel en Service Public de Wallonie.

Geen pasklare antwoorden

Met behulp van handleidingen en voorbeelden, werd geduid hoe men Art. 4.7 en het Weser-arrest in Duitsland moet lezen en gebruiken. Uit de workshop werd duidelijk dat er geen eenduidig pasklaar antwoord is dat geldt is voor alle projecten. Elk project dient stapsgewijs te worden geëvalueerd en beoordeeld of een afwijking onder de vorm van artikel 4.7 nodig en van toepassing is. Uitwisseling van ervaring tussen de experten uit de verschillende regio’s zijn dan ook noodzakelijk om te komen tot een meer algemeen beoordelingskader om projecten“Weser-proof” te maken.

Bekijk hier de presentatie .

Op 24 en 25 mei kwamen onze auditors nog een keer op bezoek om de progressie en eventuele knelpunten in het project te bekijken.

Samen met de verschillende partners brachten de auditors onder andere een bezoek aan de IJsevallei, waar de VLM (Vlaamse Landmaatschappij) verschillende acties uitvoert in het project, waaronder structuurherstel aan de IJse en anti-erosiemaatregelen.

Daarna bezochten we in Leuven onder andere het Sluispark, waar de VMM (Vlaamse Milieumaatschappij) binnen dit project een vistrap gaat aanleggen rond de Sluismolen. Hierbij enkele sfeerfoto’s.